GENEL OLARAK:

Kıdem tazminatı, asgari bir çalışma süresini dolduran işçinin iş akdinin yine yasada sayılan nedenlerden biriyle son bulması halinde, işçiye (veya mirasçılarına) kıdemi ve ücreti dikkate alınarak işverence yapılması gereken bir miktar ödemedir. İş akdinin sona erdiği her durumda değil, yasada öngörülen hallerin varlığı halinde belirli bir kıdeme sahip olan işçilere kıdemleri oranında ödenir. 

İşçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye, 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler içinde aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

Aşağıdaki şartların gerçekleşmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanılabilir:

a. İşçinin işine, işveren tarafından, 

• 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. Maddesinde Sayılı Sağlık Sebepleri veya 

• Zorunlu Sebeplerden Birine veya 

• 17. Maddesine İstinaden Son Verilmiş Olması

b. İşçinin kendisi tarafından,

• İş Kanunu’nun 24. Maddesinde Belirtilen Sağlık Sebepleri, 

• Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri veya 

• Zorunlu Sebeplerden Biri Nedeniyle iş akdinin sonlandırılması

c. Muvazzaf askerlik nedeniyle fesih,

d. Yaşlılık aylığı (emeklilik) veya toptan ödeme nedeniyle fesih,

e. Kadın işçinin evlenme nedeniyle sözleşmeyi feshi,

f. İşçinin ölümü.

FAZLA MESAİLERİN ÖDENMEMESİ NEDENİYLE İŞ AKDİNİN FESHİ:

İşçilere fazla mesailerinin tam ve eksiksiz olarak uygun bir şekilde ödenmemesi durumunda, derhal fesih hakkı veren İş Kanunu md. 24/2-e maddesi belirli-belirsiz süreli olsan tüm iş sözleşmelerinde uygulama alanı bulmaktadır. İşçi bu maddede sayılan nedenlerden biriyle iş akdini kendisi feshederse ihbar tazminatını alamaz. Ancak kıdem tazminatı da dâhil olmak üzere doğacak diğer alacaklarını alabilir.

İşverenin işçinin ücretini ödememesi, eksik ödemesi veya eksik hesap etmesi gibi davranışları, işçiye derhal fesih hakkı veren ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerden biridir. Ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmeyen veya ödenmeyen işçi, iş sözleşmesini bu haklı nedene dayalı olarak derhal feshedebilir. Ücretin tamamen değil de kısmen ödenmesi veya ücretin düşürülmesi durumlarında da işçi sözleşmeyi derhal feshedebilecektir. Ücretin ödenmemesi dışında doğru hesap edilmemesi de derhal fesih için haklı bir nedendir. 

İşçinin, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesine göre haftalık 45 saati aşan çalışmaları fazla çalışma sayılır. Fazla çalışmalar için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 artırılması suretiyle ödenmelidir. Bu durumda, fazla mesai ücreti olarak, bir günlük fazla çalışma karşılığında normal çalışma karşılığı hak kazanılan ücretin 1,5 katının ödenmesi gerekmektedir. 

Fazla çalışma yapan ancak bu çalışmalarının karşılığı olan ücreti, yukarıda açıkladığımız şekilde kendisine tam ve eksiksiz olarak ödenmeyen işçi, iş akdini kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde haklı nedenlerle derhal feshedebilecektir.

A&N HUKUK 2015

www.anhukukburosu.com