GENEL OLARAK:  

 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’ nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun’ un c bendi hükmü gereğince 01.06.2005 tarihinden önceki tazminat davalarına 466 sayılı Yasa ve 01.06.2005 tarihinden sonraki tazminat davalarına 5271 sayılı Ceza Yargılaması Yasası’ nın 141-144 maddeleri uygulanacaktır.  

           5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’ na göre tazminat hakkı doğuran nedenler şunlardır:  

MADDE 141 - (1) Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında;  

a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen,  

b) Kanuni gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan,  

c) Kanuni hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan,  

d) Kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen,  

e) Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen,  

f) Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan,  

g) Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan,  

h) Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen,  

i) Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen,  

j) Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen,  

k) Yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan,  

Kişiler, maddi ve manevi her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.  

(2) Birinci fıkranın (e) ve (f) bentlerinde belirtilen kararları veren merciler, ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirirler ve bu husus verilen karara geçirilir.  

 (3) Birinci fıkrada yazan hâller dışında, suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk hâlleri de dâhil olmak üzere hâkimler ve 

Cumhuriyet savcılarının verdikleri kararlar veya yaptıkları işlemler nedeniyle tazminat davaları ancak Devlet aleyhine açılabilir.  

 (4) Devlet, ödediği tazminattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan hâkimler ve Cumhuriyet savcılarına bir yıl içinde rücu eder.  

      DAVA AÇMA SÜRESİ:   

5271 sayılı Ceza Yargılaması Yasası’ nın 142. Maddesine göre karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren ÜÇ AY içinde açılması gerekmektedir.                                                     Burada dikkat edilmesi gereken nokta; kararın yüze okunması değil kesinleşmiş olan kararın ilgilisine tebliğ edilmesidir. Süre bu tebligatın ulaşması ile başlayacaktır.   

     GÖREV ve YETKİLİ MAHKEME:  

 Bu davalarda görev yetki hususu özellik arz etmektedir. Dava, zarara uğrayan kişinin yerleşik olduğu yer AĞIR CEZA MAHKEMESİ’ n de ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilgili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza mahkemesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır.   

     BAŞVURUDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR:  

a-) Dava dilekçesinde açık kimlik ve adres yazması zorunludur. b-)Konuya dair bilgi ve belgeler mahkeme dosya halinde sunulmalıdır. c-)Eğer dilekçede eksik hususlar varsa mahkeme bunun tamamlanması için bir aylık süre verecektir. d-)Dava dilekçesi ve ekleri tamamlandığında, dava dilekçesi Hazine’ ye 15 gün içerisinde yanıt vermeleri üzere tebliğ edilir. e-)Mahkeme kararını duruşmalı olarak verir. Mahkemede resen gerek duyduğu araştırmayı yapabilecektir.  

      MADDİ ZARARLARA NELER DAHİLDİR ?  

a-) Tutuklu kaldığı sürece çalışamamaktan dolayı kayıplar b-)İşyerinin kapalı kalması sonucu doğacak kayıplar c-)Yargılamada avukat ile temsil edilmiş ise avukata ödediği vekalet ücreti. d-)Tutuklu kaldığı süre boyunca cezaevinde yaptığı masraflar.  

Aylık gelir tam olarak ispatlanamadığı takdirde asgari ücret esas alınarak hesaplama yapılacaktır.   

Haksız tutuklama nedeni ile mahkeme, kişinin işine, mesleğine, suçlamaya, tutuklu kaldığı süreye dikkat ederek bir tazminata karar verecektir. Manevi tazminatı yüksek oranda karar verme noktasında mahkemeler ve Yargıtay çekingen davranmaktadır. Ancak, son dönemde mahkemeler bu konuda ki tavrını değiştirmeye başlamıştır.    

A&N HUKUK 2015  

www.anhukukburosu.com